Stańków

Położenie geograficzne (23°30'E i 51°10'N)

Niewielka miejscowość, leząca na północ od Chełma, zamieszkana w 2000 r. przez 105 osób i złożona z 29 gospodarstw.

Wymieniana w źródłach historycznych od 1540 r. jako własność królewska. Znajdował się tutaj młyn (funkcjonujący do 1936 r.) i niewielka osada młyńska.

Nazwa miejscowości wywodziła się od imienia pierwszego dzierżawcy - Stanka. Starosta chełmski otrzymywał od 1545 r. z tytułu arendy „młyna stańkowskiego” 330 zł. Potomkowie Stanka („sławetni Stanieccy”) dzierżyli młyn do 1696 r., kiedy arendę przejęli Jędrzej Skuczko i Waśko Szkaniuk. Po rozbiorach osada stańkowska wraz z całym starostwem chełmskim stała się własnością władz rosyjskich.

Według informacji zawartej w „Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego…” w Stańkowie znajdowały się 3 domy i mieszkało 20 osób (w 1827 r.). W 1848 r. w Stańkowie umieszczono siedzibę strzelca leśnego (odpowiednik gajowego), na potrzeby którego powstały odpowiednie zabudowania. W 1864 r. siedzibę strzelca zajął nadleśniczy (pierwszym nadleśniczym był Wojciech Leppert). Pod koniec XIX w. miejscowością, pozostająca od 1862 r. we władaniu hrabiego Aleksandra Lüders-Weimarn (jako części majoratu chełmskiego) zainteresowały się władze cerkiewne i rozpoczęły starania o przekazanie zabudowań strzelca na letnią rezydencję biskupów prawosławnych. Formalności sfinalizowano w 1890 r. Po przebudowaniu obiektu powstała rezydencja otoczona ogrodem i sadem. Liczące blisko 22 ha założenie, od wschodu odgraniczał las z licznym starodrzewiem (zdewastowanym po II wojnie światowej).

Dawna rezydencja biskupów prawosławnych

W 1894 r. w Stańkowie powstała niewielka cerkiewka.  W okresie I wojny światowej w okolicach Stańkowa miała miejsce bitwa między oddziałami niemieckimi i rosyjskimi, w której zginęło ok. 100 żołnierzy. Zostali oni pochowani na cmentarzu nieopodal Wólki Czułczyckiej. Po I wojnie światowej wieś stała się własnością państwa.. Stańków nadal był siedzibę nadleśnictwa, a po II wojnie światowej powstała tutaj gajówka.

Zbiornik retencyjny w Stańkowie

W 1964 r. w okolicach Stańkowa powstał zbiornik retencyjny. Z dawnej rezydencji biskupów prawosławnych pozostał budynek mieszkalny oraz fragment ogrodu o powierzchni 1,8 ha. Zachowała się również. dojazdowa aleja grabowa, aleja robiniowa oraz fragment półokrągłego szpaleru, otaczającego nieistniejącą obecnie cerkiew. Znajduje się tutaj ok. 150 drzew, głównie: grab pospolity (99 sztuk), dąb szypułkowy (19 sztuk), robinia akacjowa (9 sztuk), lipa drobnolistna (6 sztuk) i modrzew europejski (6, w tym 3 objęte od 1989 r. ochroną pomnikową). Występują również: klon pospolity, żywotnik zachodni, sosna wejmutka (2 sztuki), kasztanowiec biały, świerk pospolity, sosna zwyczajna, olsza czarna i czeremcha pospolita.

Leśniczówka

Ponadto w Stańkowie pieć domów drewnianych z okresu międzywojennego, w tym leśniczówka przeniesiona z Sajczyc. Miejscowość należy do parafii pw. św. Maksymiliana Marii Kolbego w Okszowie.

Leśniczówka (z Sajczyc)